Od 1 grudnia 2021 r. w polskim porządku prawnym istnieje nowy rejestr – Krajowy Rejestr Zadłużonych, dalej jako: „Rejestr”. Prace nad Rejestrem trwały od kilku lat, początkowo zgodnie z założeniami ustawy Prawo restrukturyzacyjne z 15 maja 2015 r. planowano utworzenie Centralnego Rejestru Restrukturyzacji i Upadłości, który został ostatecznie zastąpiony przez Rejestr. Rejestr miał zacząć funkcjonować 1 grudnia 2020 r., następnie 1 lipca 2021 r., aż ostatecznie ustawa z 6 grudnia 2018 r. o Krajowym Rejestrze Zadłużonych, dalej jako: „ustawa”, weszła w życie właśnie 1 grudnia 2021 r.

1. Czym jest Krajowy Rejestr Zadłużonych i czyje dane podlegają umieszczeniu w nim

Rejestr ma charakter jawny, prowadzony jest przez Ministra Sprawiedliwości w systemie teleinformatycznym i jest dostępny online na Portalu Rejestrów Sądowych (https://prs.ms.gov.pl/krz). Rejestr zgodnie z art. 2 ustawy ma zawierać przede wszystkim informacje o następujących osobach i podmiotach (uwaga: poniższa lista nie jest wyczerpująca i zawiera pewne uproszczenia):

1. O osobach i podmiotach wobec których są lub były prowadzone postępowania upadłościowe bądź restrukturyzacyjne.
2. O osobach wobec których prawomocnie orzeczono zakaz prowadzenia działalności gospodarczej (na mocy przepisów ustawy Prawo upadłościowe z 28 lutego 2003 r., dalej jako: „p.u.”).
3. Wspólnikach osobowych spółek handlowych ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia (wspólnikach spółek jawnych i partnerskich oraz komplementariuszach w spółkach komandytowych i komandytowo-akcyjnych), jeżeli ogłoszono upadłość spółki.
4. O osobach i podmiotach wobec których umorzono postępowanie egzekucyjne z uwagi na bezskuteczność egzekucji.
5. O osobach wobec których prowadzone są postępowania egzekucyjne w zakresie świadczeń alimentacyjnych, a które zalegają za okres dłuższy niż trzy miesiące.

Tym samym, uogólniając, Rejestr ma stanowić zbiorcze źródło informacji w przedmiocie osób i podmiotów, wobec których prowadzone są postępowania upadłościowe i restrukturyzacyjne oraz osób i podmiotów, wobec których postępowania egzekucyjne okazały się bezskuteczne.

2. Zakres danych ujawnianych w Krajowym Rejestrze Zadłużonych

Przepisy ustawy wprowadzają różny zakres danych ujawnianych w Rejestrze co do różnych grup osób i podmiotów podlegających wpisowi do Rejestru. W przypadku osób i podmiotów, wobec których są lub były prowadzone postępowania upadłościowe bądź restrukturyzacyjne, Rejestr zawierać ma m.in. następujące dane (art. 5 ustawy):

1. imię i nazwisko albo nazwę,
2. firmę,
3. miejsce zamieszkania albo siedzibę,
4. numer PESEL albo numer w KRS, a w przypadku ich braku – inne dane umożliwiające jednoznaczną identyfikację,
5. NIP,
6. nazwę sądu prowadzącego postępowanie,
7. imię i nazwisko sędziego-komisarza,
8. sygnaturę akt sprawy,
9. cały zakres informacji dotyczących prowadzonego postępowania, np. informację o zabezpieczeniu majątku dłużnika, informację o ogłoszeniu upadłości, informację o zaskarżeniu postanowienia o ogłoszeniu upadłości, informację o sposobie i terminie zgłaszania wierzytelności, informacje o stanie masy upadłości, informację o liście wierzytelności etc.

Dane w Rejestrze mają być publikowane przez sądy i organy prowadzące postępowania egzekucyjne z urzędu.

3. Krajowy Rejestr Zadłużonych a elektronizacja postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych

Uruchomienie Rejestru skutkuje także bardzo poważną zmianą dla postępowań restrukturyzacyjnych i upadłościowych, które zostały praktycznie w całości zinformatyzowane. Zgodnie z przepisem art. 216a p.u.: „W postępowaniu upadłościowym pisma procesowe oraz dokumenty, z wyłączeniem pism i dokumentów, o których mowa w art. 216ab, wnosi się wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe z wykorzystaniem udostępnianych w tym systemie formularzy”. Akta postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych mają być prowadzone w formie elektronicznej, a korespondencja będzie dostarczana za pośrednictwem Rejestru. Niewątpliwie takie zmiany pozwolą na przyśpieszenie postępowań upadłościowych oraz ułatwią uzyskiwanie informacji o stanie postępowań wszystkim zainteresowanym.

4. Okres przejściowy

Rejestr nie będzie obejmował informacji o postępowaniach toczących się przed 1 grudnia 2021 r., a tym bardziej o postępowaniach zakończonych przed tą datą. Tym samym Rejestr obejmie informacje o sprawach, w których wniosek o ogłoszenie upadłości wpłynął najwcześniej 1 grudnia 2021 r. Mając na uwadze czas trwania postępowań upadłościowych, przez wiele lat trzeba będzie pamiętać, że Rejestr nie jest wyczerpującym źródłem informacji.

5. Podsumowanie

Wejście w życie Rejestru niewątpliwie należy ocenić pozytywnie, ponieważ po pierwsze zwiększy pewność obrotu gospodarczego ułatwiając pozyskiwanie informacji o kontrahentach, a po drugie przyśpieszy oraz ułatwi prowadzenie postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych. Jednak dopiero praktyka pokaże, czy słuszne założenia Rejestru zostały prawidłowo wdrożone z technicznego punktu widzenia. Aktualnie okazuje się, że brak jest możliwości obwieszczenia w Rejestrze o dniu układowym w postępowaniu o zatwierdzenie układu (w związku z czym brak technicznej funkcjonalności wpływa na możliwość skorzystania z przewidzianej przepisami instytucji).

Korzystając z Rejestru jako źródła informacji o kontrahentach trzeba pamiętać, że Rejestr nie będzie zawierał informacji o tych wszystkich zobowiązaniach, które nie doprowadziły do bezskutecznego postępowania egzekucyjnego.