Przedsiębiorcy stojący przed dylematem wejścia w spór sądowy, mając na uwadze długi czas oczekiwania na rozpoznanie sprawy w zwykłym postępowaniu sądowym, często zastanawiają się, czy istnieje możliwość szybszego i sprawniejszego dochodzenia swoich wierzytelności. Jeżeli zamierzamy dochodzić roszczenia pieniężnego i chcemy uzyskać nakaz zapłaty, warto rozważyć złożenie pozwu do tzw. e-Sądu. Poniżej przybliżam sposób działania e-Sądu oraz rozpoznawania spraw w trybie elektronicznego postępowania upominawczego.

1.  Wprowadzenie – co to jest EPU?

Elektroniczne postępowanie upominawcze (EPU) to tryb rozpoznawania roszczeń przez Internet – czyli według przepisów „za pośrednictwem systemu teleinformatycznego”. Sprawy w trybie elektronicznego postępowania upominawczego rozpatrywane są w Wydziale VI Cywilnym Sądu Rejonowego Lublin–Zachód w Lublinie, właściwym rzeczowo niezależnie od wartości przedmiotu sporu. Postępowanie prowadzone jest w sposób wirtualny za pośrednictwem portalu dostępnego pod adresem: www.e-sad.gov.pl. Czynności Sądu utrwalane są wyłącznie w systemie teleinformatycznym, a wszelkie pisma i rozstrzygnięcia zamieszcza się w portalu e-Sądu.

Do rozpoznania spraw w trybie elektronicznego postępowania upominawczego stosuje się przepisy ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego, dalej jako: „k.p.c.” regulujące postępowanie upominawcze, z pewnymi odrębnościami.

Do spraw nadających się do rozstrzygnięcia przez e-Sąd należą sprawy o zapłatę. W EPU mogą być dochodzone praktycznie wszystkie roszczenia pieniężne – limit wartości przedmiotu sprawy to aż 100.000.000 złotych, które stały się wymagalne w okresie 3 lat przed dniem wniesienia pozwu. Najczęściej nakazy zapłaty wydawane są w sprawach niebudzących wątpliwości, o nieskomplikowanym stanie faktycznym. W praktyce sprawy są różnie oceniane – zdarza się wydanie nakazu zapłaty w sprawach dość skomplikowanych, w których zasadne byłoby przeprowadzenie standardowego postępowania, jak i zdarza się umorzenie postępowania z uwagi na brak podstaw do wydania nakazu w sprawach, które wydają się nie budzić wątpliwości. Nakaz zapłaty nie może być wydany, jeżeli powód dochodzi roszczenia innego niż pieniężne lub doręczenie pozwanemu nakazu miałoby nastąpić poza granicami kraju.

2. Jak złożyć pozew w EPU?

Pozew w EPU mogą złożyć wszyscy – zarówno osoby fizyczne (w tym prowadzące działalność gospodarczą), jak również wszelkiego typu podmioty. Każdy także może zostać pozwany, ale musi posiadać adres zamieszkania lub siedziby na terytorium Polski.

Celem wniesienia pozwu w EPU niezbędne jest założenie konta w portalu teleinformatycznym e-Sądu i uzyskanie certyfikatu do podpisania pozwu podpisem elektronicznym. Aby zainicjować rozpoznanie sprawy w trybie elektronicznego postępowania upominawczego należy złożyć pozew za pośrednictwem specjalnego formularza. Co istotne, do pozwu nie załącza się żadnych dowodów na poparcie swoich twierdzeń, a jedynie należy je przytoczyć i opisać w treści pozwu.  

W toku postępowania e-Sąd nie przeprowadza rozprawy, lecz rozpoznaje sprawę na posiedzeniu niejawnym w oparciu tylko i wyłącznie o pozew. Po rozpoznaniu sprawy wydaje nakaz zapłaty, a w przypadku braku podstaw do wydania nakazu zapłaty, umarza postępowanie. Nakaz zapłaty w EPU ma status prawomocnego wyroku sądowego, pod warunkiem, że pozwany nie złożył skutecznego sprzeciwu od nakazu zapłaty w terminie dwóch tygodni od jego doręczenia. Gdy nakaz zapłaty staje się prawomocny, e-Sąd z urzędu nadaje elektroniczną klauzulę wykonalności, która stanowi podstawę do wszczęcia postępowania egzekucyjnego.

Co istotne, nakaz zapłaty wraz z pozwem doręczane są pozwanemu za pośrednictwem Poczty Polskiej S.A. (w formie papierowej). Złożenie sprzeciwu od nakazu zapłaty możliwe jest również w takiej formie.

3. Zalety elektronicznego postępowania upominawczego

Rozpoznanie sprawy w elektronicznym postępowaniu upominawczym jest korzystne dla powoda z wielu przyczyn:

1. Przede wszystkim czas oczekiwania na rozpoznanie sprawy w EPU jest przeważnie znacznie krótszy niż w standardowym postępowaniu sądowym. Nierzadko e-Sąd wydaje nakaz zapłaty po kilku tygodniach, a nawet dniach od wniesienia pozwu.
2. Opłata sądowa od pozwu w EPU jest niższa i wynosi czwartą część opłaty podstawowej. Oznacza to, że w zwykłym postępowaniu opłata od pozwu wynosi 5% od wartości przedmiotu sporu, w EPU zaś 1,25%, lecz nie mniej niż 30 złotych.
3. Procedura składania pozwu nie jest skomplikowana – aby wnieść pozew w EPU należy wypełnić specjalny formularz, nie ma również konieczności zamieszczania dowodów.
4. Co szczególnie istotne, w elektronicznym postępowaniu upominawczym obowiązuje fikcja doręczenia obejmująca także osoby fizyczne – zgodnie z przepisami, jeżeli pozwany, pomimo powtórnego zawiadomienia nie odebrał nakazu zapłaty, nakaz zapłaty uznaje się za skutecznie doręczony, o ile adres, pod którym pozostawiono zawiadomienia, jest zgodny z adresem ujawnionym w rejestrze PESEL. Dzięki temu, jeżeli pozwany nie odbierze korespondencji wysłanej na właściwy dla niego adres w terminie, doręczenie nakazu zapłaty będzie skuteczne. W standardowym postępowaniu w przypadku osób fizycznych, w razie nieodebrania korespondencji konieczne jest skorzystanie z procedury doręczenia za pośrednictwem komornika sądowego.
5. Po uprawomocnieniu się nakazu wydanego w EPU nie ma konieczności składania odrębnego wniosku o nadanie klauzuli wykonalności. Elektroniczna klauzula wykonalności nadawana jest przez e-Sąd z urzędu. Co więcej, na podstawie elektronicznego tytułu wykonawczego powód może złożyć wniosek o wszczęcie egzekucji korzystając z systemu teleinformatycznego.  

4. Wady elektronicznego postępowania upominawczego

Pomimo wielu zalet postępowania prowadzonego w EPU, warto również wspomnieć o wadach rozpoznania sprawy w tym trybie:

1. Należy mieć na uwadze, że nakaz zapłaty po skutecznym wniesieniu sprzeciwu (o dowolnej treści) przez pozwanego traci moc. W konsekwencji, pozew należy złożyć ponownie w standardowym postępowaniu, w formie papierowej wraz z wymaganymi załącznikami we właściwym sądzie. Może więc okazać się, że zainicjowanie postępowania w EPU, zamiast przyspieszyć rzeczywisty czas dochodzenia roszczeń przez powoda, przyniesie odwrotny skutek. Warto jednak wspomnieć, że uiszczona opłata od pozwu wniesionego do e-Sądu nie przepada, lecz może zostać zaliczona na poczet kolejnej opłaty sądowej pod warunkiem, że powód wniesie pozew przeciwko pozwanemu o to samo roszczenie w terminie trzech miesięcy od dnia wydania postanowienia o umorzeniu postępowania.  
2. Trzeba pamiętać, że nie każde postępowanie zainicjowane w EPU zakończy się pozytywnym rozstrzygnięciem. Nakaz zapłaty nie może być wydany, jeżeli zgodnie z treścią pozwu: roszczenie jest oczywiście bezzasadne, przytoczone okoliczności budzą wątpliwość, zaspokojenie roszczenia zależy od świadczenia wzajemnego, miejsce pobytu pozwanego nie jest znane albo gdyby doręczenie mu nakazu nie mogło nastąpić w kraju. Istnieje więc większe prawdopodobieństwo pozytywnego rozstrzygnięcia, jeżeli sprawa nie ma skomplikowanego charakteru, a przytoczone okoliczności i dowody w pozwie stanowią wystarczającą podstawę do wydania nakazu zapłaty. Niemniej jednak – jak wskazano powyżej – nie można być pewnym kiedy nakaz zostanie wydany, a kiedy nie.
3. Niejednokrotnie korzystanie z portalu obsługującego elektroniczne postępowanie upominawcze jest problematyczne z technicznego punktu widzenia. Obsługa internetowego formularza, który często się zawiesza oraz nie zapisuje wprowadzonych danych w sposób automatyczny, nie jest przyjazna dla użytkownika systemu, co może utrudniać składanie pozwów w e-Sądzie.

5. Podsumowanie

Niewątpliwie skierowanie sprawy do rozpoznania w trybie elektronicznego postępowania upominawczego niesie za sobą wiele korzyści, takich jak uproszczenie procedury, skrócenie czasu wydawania nakazu zapłaty oraz redukcja kosztów postępowania. Elektroniczne postępowanie upominawcze może stanowić dobrą alternatywę do standardowych postępowań sądowych, zwłaszcza w sprawach o nieskomplikowanym stanie faktycznym, w którym nie ma konieczności przeprowadzenia postępowania dowodowego. Należy jednak pamiętać, że tryb EPU nie będzie stanowić najlepszego rozwiązania dla każdego. Każdorazowo warto rozważyć, czy dochodzone roszczenie pieniężne spełnia przesłanki do rozpoznania w elektronicznym postępowaniu upominawczym, jak również czy wniesienie pozwu do e-Sądu nie spowoduje rzeczywistego wydłużenia czasu dochodzenia swoich wierzytelności.