Od 1 lipca 2021 r. możliwe jest prowadzenie działalności gospodarczej w formie prostej spółki akcyjnej. Jest to nowy typ spółki kapitałowej, który został stworzony z myślą o startupach i ma gwarantować im niezbędną elastyczność w kształtowaniu formy organizacyjnej dla prowadzonego biznesu. W dzisiejszym wpisie przedstawię trzy istotne cechy charakterystyczne wspomnianej nowej spółki kapitałowej, odróżniające ją od spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjnej. Na początku należy jednak wskazać, że prosta spółka akcyjna w rzeczywistości wcale nie jest „prosta”, a opisane poniżej odmienności mogą stanowić tylko przyczynek do dłuższej analizy celowości prowadzenia działalności gospodarczej w tej właśnie formie prawnej.

1. Brak kapitału zakładowego

W prostej spółce akcyjnej, w przeciwieństwie do spółki z o.o. i spółki akcyjnej, nie występuje kapitał zakładowy, który musiałby zostać pokryty w wysokości odpowiadającej wartości nominalnej udziałów lub akcji. Zamiast tego w prostej spółce akcyjnej z wnoszonych wkładów pieniężnych i niepieniężnych powstaje kapitał akcyjny, a jego wysokość nie jest określana w umowie spółki (art. 300³ ustawy z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych, dalej jako: „k.s.h.”. Minimalna wysokość kapitału akcyjnego wynosi 1 zł, podczas gdy w spółce z o.o. konieczne jest wniesienie wkładów o wartości co najmniej 5.000,00 zł, w spółce akcyjnej natomiast 100.000,00 zł. Jednak wydaje się, że to nie brak wymogów kapitałowych ma być główną zaletą kapitału akcyjnego prostej spółki akcyjnej. Obecnie praktycznie żadna działalność gospodarcza nie mogłaby zostać podjęta bez wniesienia środków w niewygórowanej wysokości wymaganej w spółce z o.o. Zaletą kapitału akcyjnego dla akcjonariuszy prostej spółki akcyjnej ma być m.in. możliwość łatwiejszego dokonywania z niego wypłat, ograniczona w następujący sposób:

1. wypłata na rzecz akcjonariuszy z kapitału akcyjnego nie może doprowadzić do zmniejszenia kwoty tego kapitału poniżej 1 zł (art. 300¹⁵ 4 zd. 1 k.s.h.);
2. jeżeli z kapitału akcyjnego wypłaca się kwotę odpowiadającą co najmniej 5% sumy zobowiązań spółki wynikającej z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy, konieczne jest przeprowadzenie postępowania konwokacyjnego ( 300¹⁵ § 4 zd. 2 w zw. z art. 456 § 1 i 2 k.s.h.);
3. wypłata na rzecz akcjonariuszy nie może doprowadzić do utraty przez spółkę, w normalnych okolicznościach, zdolności do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych w terminie sześciu miesięcy od dnia dokonania wypłaty (tzw. test wypłacalności – art. 300¹⁵ 5 k.s.h.).

Z powyższego wynika, że konieczność przeprowadzenia postępowania konwokacyjnego w przypadku wypłat z kapitału zakładowego w spółce z o.o. i w spółce akcyjnej jest zasadą, a w przypadku wypłat z kapitału akcyjnego wyjątkiem.

2. Świadczenie pracy lub usług jako wkład

Wkładem do prostej spółki akcyjnej może być świadczenie pracy lub usług przez akcjonariusza (art. 300² § 2 k.s.h.). Odróżnia to prostą spółkę akcyjną od pozostałych spółek kapitałowych, gdyż zgodnie z art. 14 § 1 k.s.h. przedmiotem wkładu do spółki z o.o. i spółki akcyjnej nie może być prawo niezbywalne lub świadczenie pracy bądź usług. Możliwość wniesienia pracy lub usług tytułem wkładu do prostej spółki akcyjnej uzasadnia się tym, że know-how, pomysł i jego wykonanie są często czynnikami decydującym o sukcesie spółki, w szczególności w przypadku innowacyjnych przedsiębiorstw. Dzięki temu rozwiązaniu założyciele startupu mogą wnieść do spółki pracę i usługi, a inwestor kapitał, który także jest niezbędny do efektywnego rozwoju działalności.

3. Akcje i sposób ich zbycia

Akcje prostej spółki akcyjnej nie posiadają wartości nominalnej, nie stanowią części kapitału akcyjnego i są niepodzielne (art. 300² § 3 k.s.h.). W ten sposób akcje są niezależne od kapitału akcyjnego, opisanego powyżej. Co istotne, akcje prostej spółki akcyjnej nie mają formy dokumentu, czyli są zdematerializowane – przybierają formę zapisu cyfrowego w systemie teleinformatycznym (art.  300²⁹ § 1 k.s.h.). W konsekwencji konieczne jest zlecenie prowadzenia rejestru akcjonariuszy jednemu z podmiotów wymienionych w art. 300³¹ § 1 k.s.h., np. domowi maklerskiemu, bankowi prowadzącemu działalność maklerską czy notariuszowi. Prowadzenie rejestru akcjonariuszy przez podmiot profesjonalny z jednej strony pozytywnie wpływa na pewność identyfikacji akcjonariuszy, ale z drugiej strony wiąże się dla spółki z koniecznością ponoszenia kosztów wynagrodzenia tego podmiotu.

Należy również zwrócić uwagę na to, w jaki sposób można przenieść własność akcji prostej spółki akcyjnej. Podczas gdy do zbycia udziału w spółce z o.o. konieczne jest zastosowanie formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi (chyba że jest dokonywana za pośrednictwem systemu S24), to do zbycia akcji prostej spółki akcyjnej wystarczające jest zachowanie formy dokumentowej. Możliwe jest zatem zawarcie skutecznej umowy przenoszącej własność akcji za pomocą wiadomości e-mail lub w zwykłej formie pisemnej bez udziału notariusza. Oczywiście konieczne jest również uzyskanie wpisu do rejestru akcjonariuszy.

Podsumowując, już powyższe przykłady wskazują na inną konstrukcję prostej spółki akcyjnej od dotychczas istniejących spółek kapitałowych. Czas pokaże, czy prowadzenie działalności gospodarczej w tej formie okaże się atrakcyjne dla przedsiębiorców.