Jak odwołać członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (spółki z o.o.)?
Prawo spółek
13 lipca 2021/ Wojciech Kremer
W dzisiejszym wpisie przybliżono problem odwołania członka zarządu spółki z o.o. i udzielono odpowiedzi na najczęściej zadawane w tym kontekście pytania. Gdy pojawia się konieczność dokonania zmian w zarządzie, wielu wspólników i członków rad nadzorczych ma różne wątpliwości. Niepewność nie może dziwić – nie na co dzień podejmuje się uchwałę odwołującą członka zarządu, a sama lektura obowiązujących przepisów nie prowadzi do jednoznacznych wniosków.
1. Kto może odwołać członka zarządu spółki z o.o.? Kto odwołuje prezesa zarządu spółki z o.o.?
Odwołanie każdego członka zarządu, niezależnie od tego, czy jest jego prezesem, czy nie, przebiega w ten sam sposób. Zgodnie z art. 203 § 1 w zw. z art. 203 § 2 ustawy z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (dalej jako: „k.s.h.”) członek zarządu jest odwoływany uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki uprawnia do dokonania tej czynności inny podmiot, np. radę nadzorczą lub określonego wspólnika. Co do zasady taka uchwała powinna zostać podjęta podczas zgromadzenia wspólników. Warto pamiętać, że dla skuteczności podjęcia uchwały konieczne jest wcześniejsze zawarcie odpowiedniego punktu w porządku obrad zgromadzenia. Porządek obrad to obowiązkowa część zaproszenia na zgromadzenie wspólników, które należy wysłać do udziałowców co najmniej na dwa tygodnie przed jego terminem (art. 238 § 1 i 2 k.s.h.). Wyjątkowo zgromadzenie wspólników jest uprawnione do odwołania członka organu bez uprzedniego umieszczenia tej czynności w porządku obrad, gdy wszyscy wspólnicy są obecni i żaden z nich nie sprzeciwi się podjęciu takiej uchwały (art. 239 § 1 k.s.h.).
2. Kto może odwołać członka zarządu sp. z o.o.? Czy odwołanie członka zarządu sp. z o.o. jest zawsze dopuszczalne?
Członek zarządu może być odwołany w każdym czasie, chyba że umowa spółki stanowi inaczej (art. 203 § 1 i 2 k.s.h.). Oznacza to, że wspólnicy co do zasady są uprawnieni do dokonania tej czynności w dowolnym momencie przed wygaśnięciem mandatu członka zarządu, a ich decyzja nie musi być motywowana żadną konkretną przyczyną. Warto także podkreślić, że zgromadzenie wspólników nie musi uzasadniać swojej decyzji ani wyjaśniać byłemu członkowi organu, dlaczego zdecydowało się na taki krok. Niemniej jednak zgodnie z art. 203 § 2 k.s.h. umowa spółki może ograniczyć prawo odwołania członka zarządu do ważnych powodów.
3. Kiedy odwołanie członka zarządu jest skuteczne?
Sporne jest od którego momentu należy uznać odwołanie członka zarządu za skuteczne. Zgodnie z pierwszym poglądem odwołanie jest skuteczne z chwilą podjęcia uchwały przez zgromadzenie wspólników, radę nadzorczą lub odwołania funkcjonariusza przez inny uprawniony podmiot (np. jednego ze wspólników). Zwolennicy drugiego stanowiska uważają, że członek zarządu traci swój status w organie spółki dopiero wtedy, gdy dotrze do niego informacja o odwołaniu. Dla skuteczności odwołania członka zarządu nie ma natomiast znaczenia dokonanie zmiany w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Należy jednak pamiętać, że sąd rejestrowy powinien zostać poinformowany o zmianie w składzie zarządu spółki w terminie 7 dni od podjęcia uchwały (art. 22 ustawy z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym). Tym samym warto dążyć do jak najszybszego poinformowania członka zarządu o podjętej uchwale oraz dokonania zgłoszenia odwołania funkcjonariusza w rejestrze przedsiębiorców. Szybkie wykreślenie odwołanego członka zarządu z rejestru przedsiębiorców KRS jest również istotne dla zabezpieczenia sytuacji spółki.
4. Czy umowa zawarta z członkiem zarządu sp. z o.o. wygasa z momentem odwołania?
Jeżeli członka zarządu sp. z o.o. łączyła ze spółką umowa o pracę, umowa o świadczenie usług, umowa zlecenie lub umowa managerska, to taki kontrakt co do zasady nie wygasa „automatycznie” z momentem odwołania z zarządu, lecz konieczne jest dokonanie jej wypowiedzenia lub podpisanie z byłym członkiem zarządu porozumienia rozwiązującego. Te czynności powinien wykonać nowo ukonstytuowany zarząd. Jeżeli członka zarządu odwołuje rada nadzorcza, może jednocześnie dokonać obu czynności – odwołać członka zarządu i wypowiedzieć mu umowę łączącą go ze spółką (art. 210 § 1 k.s.h.). Jako że wypowiedzenie umowy członkowi zarządu sp. z o.o. może wiązać się z powstaniem sytuacji konfliktowej, warto pomyśleć o rozwiązaniu tego problemu za pomocą odpowiedniego uregulowania zawartego w umowie o świadczenie usług, umowie zlecenie lub umowie managerskiej – wystarczy klauzula, zgodnie z którą umowa wygasa z chwilą odwołania członka zarządu, bez potrzeby dokonania wypowiedzenia. Niestety skuteczność takich klauzul w przypadku umów o pracę budzi wątpliwości.