1. Tzw. tarcza antykryzysowa

Trwająca pandemia wirusa SARS-CoV-2 (COVID-19) prawdopodobnie spowoduje kryzys gospodarczy o aktualnie nieprzewidywalnych skutkach. W ramach przeciwdziałania kryzysowi i pomocy przedsiębiorcom 21 marca 2020 r. został ogłoszony projekt ustawy o zmianie ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw – czyli tzw. tarcza antykryzysowa (dalej jako: „Ustawa”). Zgodnie z doniesieniami medialnymi, Ustawa ma trafić do Sejmu 26 lub 27 marca 2020 r. W tym wpisie chciałbym skupić się na jednym szczególnym aspekcie Ustawy, tj. nowelizacji Kodeksu spółek handlowych (dalej jako: „k.s.h.”). wprowadzającej możliwość podejmowania uchwał przez zarząd lub radę nadzorczą w sp. z o.o. i w S.A. w trybie pisemnym oraz na odległość, za pomocą środków bezpośredniego porozumiewania się.

2. Aktualny stan prawny w przedmiocie podejmowania uchwał na odległość

Przed omówieniem projektu Ustawy, warto wskazać na aktualny stan prawny:

1. W przypadku zarządu w spółce z o.o. przepisy nie przewidują w sposób jednoznaczny możliwości podejmowania uchwał na odległość ani też nie zakazują takiego procedowania. W tym kontekście trzeba podkreślić, że normy ustanowione w art. 208 § 2–8 k.s.h., regulujące działanie zarządu wieloosobowego, mają charakter dyspozytywny, co umożliwia wprowadzenie innego od kodeksowego modelu działania. W doktrynie prawniczej dominuje stanowisko dopuszczające podejmowanie uchwał na odległość lub w trybie pisemnym. Nie budzi również wątpliwości, że w praktyce uchwały są podejmowane w takich formach.
2. W przypadku rady nadzorczej w sp. z o.o. podejmowanie uchwał w trybie pisemnym lub na odległość jest dopuszczalne, jeśli przewiduje to umowa spółki (z wyłączeniem kwestii ujętych w art. 222 § 5 k.s.h.).
3. W przypadku zarządu w S.A. ponownie przepisy nie określają jednoznacznie dopuszczalności podejmowania uchwał na odległość. Poglądy występujące w doktrynie prawniczej są bardziej zróżnicowane niż w przypadku zarządu w sp. z o.o. Niektórzy argumentując przeciwko dopuszczalności podejmowania uchwał na odległość wskazują na art. 376 k.s.h., nakazujący protokołowanie uchwał zarządu (w sp. z o.o. brak jest takiego przepisu, pytanie czy prowadzi to do braku obowiązku protokołowania). Teoretyczne wątpliwości nie zmieniają faktu, że także w spółkach akcyjnych uchwały na odległość są podejmowane.
4. W przypadku rady nadzorczej w S.A. podejmowanie uchwał w trybie pisemnym lub na odległość jest dopuszczalne jeśli przewiduje to statut spółki (z wyłączeniem kwestii ujętych w art. 388 § 4 k.s.h.).

3. Planowane zmiany

Ustawa przewiduje:

1. W przypadku zarządu w sp. z o.o. oraz w S.A. przesądzenie, że dopuszczalne jest podejmowanie uchwał „w trybie pisemnym lub przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość”, chyba że umowa spółki lub statut spółki stanowi inaczej.
2. W przypadku rady nadzorczej w sp. z o.o. oraz w S.A. wskazanie, że: „rada nadzorcza może podejmować uchwały w trybie pisemnym lub przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość”, chyba że umowa spółki lub statut spółki stanowi inaczej (co stanowi odwrócenie aktualnej sytuacji, w której umowa spółki lub statut muszą dopuszczać takie podejmowanie uchwał). Ponadto projekt zawiera postanowienia, zgodnie z którymi: „Uchwała jest ważna, gdy wszyscy członkowie rady zostali powiadomieni o treści projektu uchwały oraz co najmniej połowa członków rady wzięła udział w podejmowaniu uchwały.” Jednocześnie ma dojść do usunięcia ograniczeń w zakresie przedmiotów uchwał podejmowanych w takich formach.

4. Podsumowanie

Opisane powyżej zmiany wyjaśniają istniejące wątpliwości co do dopuszczalności podejmowania uchwał na odległość i ułatwiają procedowanie zarządom oraz radom nadzorczym. W konsekwencji nie tylko z punktu widzenia trwającej pandemii utrudniającej czy wręcz uniemożliwiającej podejmowanie uchwał w tradycyjnej formie, ale również mając na uwadze rozwój techniki oraz i tak istniejącą w spółkach praktykę, zmiany należy ocenić pozytywnie. Jednocześnie trzeba jednak zwrócić uwagę, że do rozpoczęcia procedowania na odległość może być potrzebne doprecyzowanie takiej formy działania. W tym kontekście pojawia się pytanie, czy wystarczające będzie wprowadzenie odpowiednich zasad do regulaminu zarządu lub rady nadzorczej, czy konieczna byłaby zmiana umowy spółki lub statutu. Na zakończenie trzeba podkreślić, że w dniu publikacji niniejszego wpisu (24 marca 2020 r.) omówione zmiany stanowiły tylko projekt i brak jest jeszcze informacji, czy i w jakiej formie ostatecznie wejdą w życie.